Vanaf 21 maart tot en met 31 augustus 2014 is een mooie tentoonstelling te zien in het Deutsches Historisches Museum in Berlijn: ‘Farbe für die Republik’. Het gaat om een tentoonstelling van foto’s van de DDR fotografen Martin Schmidt en Kurt Schwartzer. Zij maakten in de DDR tijd in opdracht van DDR bedrijven of tijdschriften foto’s over de industrie, het gezinsleven, het toerisme en bijvoorbeeld de woningbouw of de zorg voor ouderen. Alles ter meerdere eer en glorie van de DRR republiek. Kleurenfotografie was toen redelijk nieuw en werd bij uitstek gezien als een middel om ‘propaganda’te maken. Meer over de tentoonstelling vindt je hier: http://www.dhm.de/ausstellungen/farbe-fuer-die-republik.html .
De tentoonstelling heeft een kritische toon: ‘kijk eens hoe de ‘schoonheid’ van de DDR in de etalage werd gezet. En nu weten we dat die ‘schoonheid’ snel verbleekte en veel schijn was…’ Toch geeft de tentoonstelling ook hele positieve waarden weer die in de DDR beleden werden: bijvoorbeeld de gelijkheid tussen man en vrouw. Maar ook de waarde van arbeid, of gezinsidealen. waarden die ook nu in onze niet communistische maatschappij voor veel mensen van groot belang zijn. Hierin zie ik geen verschil met de manier waarop we vandaag de dag tegen onze eigen samenleving aankijken. En ook daarvan kunnen we ons over 25 jaar de vraag stellen of de beelden die we daar nu van hebben en maken, wel de werkelijkheid blijken te zijn geweest? Opvallend is in de tentoonstelling de nadruk op de communistische waarde productiviteit. Daar kunnen we nu kritisch naar kijken maar in Nederland vinden we het vandaag heel normaal dat iemand die een uitkering heeft, verplicht productief moet zijn voor de samenleving. Ik vraag me dus af of de oude gekleurde DDR beelden die in een kritisch daglicht worden gesteld, wel zo anders zijn dan de beelden die we zelf nu vandaag maken over onze eigen samenleving. Ik heb in een folder van Shell ook nog nooit de vervuiling en sociale ellende in Afrika gezien, die Shell daar veroorzaakt.
Wat je wel kunt constateren is dat in onze huidige samenleving de propagandabeelden van bijvoorbeeld grote bedrijven, altijd tegenbeelden oproepen dankzij de vrijheid van meningsuiting die wij kennen. En dat was in de DDR natuurlijk anders. Een van de fotografen was ook verplicht vrijgevestigd fotograaf geworden omdat hij een werkstraf en een ‘Berufsverbot’ als journalist had gekregen vanwege te kritische uitingen tegenover het regime.
Als je van plan bent naar Berlijn te gaan, ga dan kijken naar deze interessante en mooie fototentoonstelling.
Eric Verkaar, mei 2014.